Türkiye'nin Bilimsel Hafızası TURKOVAC ile Yeniden Canlandı
Pandemi döneminde sergilenen bilimsel dayanışma, Türkiye’nin sağlık vizyonuna yeni bir ivme kazandırdı. Yerli aşı TURKOVAC’ın geliştirilme sürecine liderlik eden Erciyes Üniversitesi Aşı Geliştirme Merkezi Müdürü Prof. Dr. Aykut Özdarendeli, yürütülen çalışmaların yalnızca bir başarı hikayesi değil, aynı zamanda kaybolmaya yüz tutmuş bilimsel hafızanın yeniden inşası olduğunu vurguladı.
"Aşı Üretiminde Kar-Zarar Hesabı Yapılmaz"
"Aşılar Hakkında Merak Ettiğiniz Her Şey" başlıklı konferansta konuşan Prof. Dr. Özdarendeli, aşı üretiminin doğası gereği yüksek maliyetli ve riskli bir süreç olduğuna dikkat çekerek, “Toplum sağlığı söz konusu olduğunda kar-zarar hesabı yapılmaz” ifadelerini kullandı. TURKOVAC’ın geliştirme aşamasında tam 439 farklı kontrol yapıldığını açıklayan Özdarendeli, pandemide gösterilen özverili bilimsel dayanışmanın Türkiye’nin aşı üretim kapasitesi için büyük bir umut kaynağı olduğunu belirtti.
Aşı Üretiminde Geçmişten Geleceğe
Türkiye’nin aşı üretim tarihine de ışık tutan Özdarendeli, Osmanlı'dan Cumhuriyet dönemine kadar uzanan köklü bir geleneğin 1998 yılında durduğunu hatırlattı. Bu tarihten sonra insan kaynağındaki büyük kaybın, sektörün en ciddi zayıflıklarından biri haline geldiğini vurguladı. “Paranız olabilir, tesisler kurabilirsiniz ama esas mesele insan gücünü kaybetmemektir” sözleriyle, bilimsel kadronun korunmasının hayati önem taşıdığını ifade etti.
Hızlanan Teknoloji, Değişen Aşı Süreçleri
Konferansta ayrıca, ERÜ Tıp Fakültesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Zehra Kardaş da aşı tarihçesi üzerine bir sunum yaptı. Kardaş, geçmişte 15 yılı bulan aşı geliştirme süreçlerinin yeni teknoloji ve iş birlikleri sayesinde 6-7 yıla kadar indirilebildiğini belirtti. Özdarendeli ise bir aşıda kullanılabilecek monokül sayısının 10 binde bir oranında olduğunu paylaşarak, bu süreçlerin hem ciddi maliyet hem de yüksek disiplin gerektirdiğinin altını çizdi.
TURKOVAC’ın Onay Süreci
TURKOVAC, Faz-3 çalışmaları sonrasında Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'ndan (TİTCK) acil kullanım onayı alarak pandemiye karşı aktif kullanımda olan ilk yerli aşı unvanını kazandı.
TURKOVAC'ın Etkinliği ve Yan Etki Profili
Yapılan klinik çalışmalarda TURKOVAC’ın etkinlik oranı, ciddi hastalıkları önlemede yüksek bulunmuş; en sık bildirilen yan etkiler ise hafif ateş ve enjeksiyon bölgesinde ağrı olarak raporlanmıştır.
Gelecek Projeleri
Prof. Dr. Özdarendeli liderliğinde, mRNA tabanlı yeni nesil yerli aşı projeleri üzerinde çalışmalar yürütülmektedir. Bu projelerin, Türkiye'nin gelecekte pandemilere karşı daha hızlı yanıt verebilmesini sağlaması hedefleniyor.
Yerli Aşılarla Geleceğe Yürüyüş
Türkiye’nin yeniden aşı üretiminde etkin bir aktör olabileceğine inandığını belirten Özdarendeli, “Stratejik alanlarda zarar düşünülmez. Önemli olan insan sağlığı ve ulusal bağımsızlıktır” diyerek sözlerini tamamladı. Oluşan bilimsel sinerjinin, Türkiye'yi önümüzdeki dönemde daha fazla yerli aşı üretimiyle buluşturabileceği yönünde umut verdi.
